فیلوجامعه‌شناسی

۱۰۱ سرفصل ”حکمرانی شبکه‌ای“-بخش چهارم

شنبه, 04 خرداد 1398 ساعت 22:31 مدیر سایت شمارگان بازدید از منبع : 1487

دکتر حامد حاجی‌حیدری؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر

۳۷.    به نظر می‌رسد که روندهای تخصصی شدن فزاینده که در دنیای مدرن متداول شد، به سمت عکس و تلفیق بزرگ رهسپار گردند. ما مجدداً به چیزی از سنخ حکمت نیاز داریم. ماشین‌ها این روند تلفیق میان‌رشته‌ای را تسهیل خواهند کرد. حالا فی‌المثل، در میان فنون پزشکی می‌توان این امید را داشت که ماشین‌ها کمک کنند تا تشخیص‌های جامع‌تری اتفاق بیفتند، و معالجاتی که در حین معالجات یک بخش از پیکر سایر بخش‌ها را تخریب می‌کنند پایان یابند.
۳۸.    هر چه انسان‌ها به سمت تلفیق تخصص‌ها و حکمت رهسپار می‌شوند، یا می‌توانند بشوند، ماشین‌ها تخصصی می‌شوند. همچون تخصصی شدن در دنیای رو به انقضای مدرن، تخصصی شدن ماشین‌ها با انسجام عناصر تخصصی شده کامل خواهد شد؛ و کلید این تلفیق «شبکه‌های عصبی» بسیار گسترش یابنده است، که امروز می‌رود از مرزهای منطق دیجیتال در فیبرهای نوری نیز عبور کند و به رایانش کوانتومی راه برد. در کوتاه‌مدت، ما با شتاب عظیمی روبرو خواهیم بود که با آن‌چه اکنون مورد استعمال واقع می‌شود تمایز جوهری دارد. رایانه کوانتومی میلیون‌ها بار سریع‌تر از یک رایانه عادی در حل مسائل مهم خواهد بود. IBM اولین کامپیوتر کوانتومی تجاری خود را در نمایشگاه CES ۲۰۱۹ معرفی کرد؛ یک رایانه ۲۰ کیوبیتی.
۳۹.    «هماهنگی و ادغام» با کمک «شبکه‌های عصبی» در جریان تکنولوژی‌های ارتباطی، می‌تواند به ادغام متناظر در زیست شبکه‌ای منجر شود. دامنه این هماهنگی می‌تواند به مرزهای دولت-ملت‌ها محدود نشود و در حیطه جهان‌شمول گسترش یابد.
۴۰.    علوم تجربی و فنی مدرن، تا اندازه زیادی متکی بر «مدل‌سازی» وقایع طبیعی برای کشف همشکلی‌های تکرارپذیر، قطع نظر از علل بعید آنان بوده است. حالا با حضور ماشین‌های محاسبه‌گر مجهز به شتاب عظیم که تقریباً امر محاسبه‌ناپذیر برایشان معنا ندارد، مدل‌سازی‌ها به تبیین علی کامل نزدیک می‌شوند، و یکی دیگر از آرزوهای ارسطو محقق می‌شود. حالا، هم امکان توزیع فراغت برای همه انسان‌ها فراهم است، و هم امکان «مدل‌سازی‌های علی با عظمت».
۴۱.    تا آنجا که به حکمرانی مربوط می‌شود، امکان «مدل‌سازی‌های علی با عظمت»، با چیزی همچون رایانش کوانتومی که «شبکه‌های دورنورد» را میسر می‌سازد، امکان شکل‌گیری «فرایندهای سیاست‌گذاری افقی» تسهیل می‌گردد. شبکه‌های دورنورد، که تا پیش از معرفی رایانه ۲۰ کیوبیتی IBM هم میسر می‌نمود، این امکان را فراهم می‌آورد تا هماهنگی اطلاعات بین دو نقطه از شبکه با کیلومترها فاصله بدون انتقال اطلاعات به روش‌های مرسوم میسر شود!
۴۲.    در عین میسر شدن ارتباطات به‌لحظه راه دور، همچنان مکالمه چهره به چهره، باید جای خود را در مناسبات انسانی بر عهده داشته باشد، چرا که منشأ اصلی خلاقیت اجتماع را می‌سازد. اینجا نکته‌ای قدیمی هست با کاربستی تازه. این‌که، به رغم مقدورات فراوان روزگار بلوغ تکنولوژی ارتباطات، همچنان انسان «مدنی بالطبع/phusei politikon zôon» (متکی بر تعبیر افلاطون در مکالمه فایدون) است. به این معنا، که انسان، همچون موریانه یا زنبور عسل، نمی‌تواند تنها در متن ماشین‌ها یا طبیعت، حتی زنده بماند. از این قرار، فربگی فردیت با کمک ماشین‌ها، به زیست مدنی او خاتمه نمی‌دهد. در جریان «هم‌بودن مدنی»، خصالی از انسان پدید می‌آید که خاص خلقت انسانی بر روی کره زمین است. باید در متن برنامه‌ریزی خلاقیت در «زیست شبکه‌ای» جای ویژه‌ای به «هم‌بودن مدنی» بخشید.
۴۳.    اهتمام ویژه به «هم‌بودن مدنی» در نظام حکمرانی، به اداره متقابل و اداره گروهی امور منتهی می‌شود. «کار گروهی/Group Work»، شتاب‌دهنده خلاقیت‌ها برای حل مسائل محلی و همچنین مسائل جهان‌شمول است.
۴۴.    «کار گروهی»، از آن جهت می‌تواند شتاب‌دهنده خلاقیت‌ها باشد که «قدر مشترک»ها را آشکار می‌کند؛ البته می‌تواند به برجسته شدن فصل‌ها و امور کم‌اهمیت هم منتهی شود، ولی اگر «منطق صحیح» و «قواعد برهان» در میان باشد، این امید هست که به کشف و برجسته نمودن قدر مشترک‌ها منتهی شود؛ و در این زمینه ماشین‌های محاسبه و منطق می‌توانند کمک‌حال باشند.
۴۵.    هیچ‌گاه تا این اندازه «مشورت» میسر نبوده است. در واقع، فضای ارتباطی امروز و فضای ارتباطی کوانتومی در آینده نزدیک که با شرایط امروز قیاس‌ناپذیر خواهد بود، دامنه «مشورت»، برای حمایت از «منطق صحیح» و «برهان» تحول کیفی خواهد یافت.
۴۶.    از این قرار، «رمان‌های عقل‌گرایان» پس از ۲۴۰۰ سال، به طرز بی‌سابقه‌ای باورپذیر می‌شود. البته عقل‌گرایی همیشه باورپذیر بوده است، ولی امروز باورپذیرتر به نظر می‌رسد، و در محیط پر از مشورت ارتباطات کوانتومی، بسیار بسیار باورپذیرتر به نظر می‌رسد. در همین ارتباط می‌شود از «پساپسامدرنیسم» سخن گفت. پس از یک تردید حدوداً یک قرنه در امکان‌پذیری «عقل‌گرایی»، امروز معلوم شده است که آن ادعای یک قرنه یک نحو زبان‌ورزی متناقض بود که ناخودآگاه به توش و توان عقل اذعان داشت؛ حالا موضوع روشن شده است که عقل‌گرایی یک برنامه‌ی میسر است.
۴۷.    با مقدورات ارتباطی و ماشینی که شرح آن رفت، هم افراد، هم گروه‌ها، و هم کلیت نظام‌های متکفل حکمرانی، می‌توانند «انعطاف‌پذیر و پاسخگوتر» باشند. نکته‌ای هست؛ اغلب، و از زمان ارسطو تا حال، «انعطاف‌پذیری» نظام حکمرانی به «پاسخگویی» و «پایبندی به اصول» در تصادم شمرده شده است. حال که «ارتباطات به‌لحظه و کوانتومی» و «مشورت» و «عقل‌گرایی» و «منطق صحیح» و «قواعد برهان» میسر می‌شود، این توش و توان هست که انعطاف‌پذیری با «پاسخگویی» و «پایبندی به اصول» همراه‌تر شود؛ البته وقوع این همراهی قطعی نیست.
۴۸.    با این شرایط، این مجادله هست که ما با فضای رقابتی‌تری در عرصه حکمرانی‌ها مواجه خواهیم بود، یا فضایی محتوم و نسبتاً قطعی. با بالا رفتن دقت تصمیم‌سازی‌ها از طریق تقلیل قابل ملاحظه هزینه تصمیم‌سازی، این نکته هست که آیا پروژه نقد سیاسی به شکل فعلی، استمرار یا ضرورت خواهد داشت یا خیر.
ان شاء ا... ادامه دارد...
مأخذ:مرکز ملی فضای مجازی
هو العلیم